ေတြးမိေတြးရာၿမန္မာစာ (၃)

မွား မွားႏိုင္လြန္းတဲ့ စာလံုးေပါင္းေတြ စာေရးရာတြင္ စာလံုးပါင္းမွားတတ္ပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ အလြယ္ေလးဟုထင္ၿပီး ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္ေနေသာ စာလံုးေပါင္းမ်ား လည္း ရွိသည္။ တခ်ိဳ႕စာလံုးေပါင္းက်ေတာ့လည္း ကိုယ္က တစ္သက္လံုးအမွန္ထင္ၿပီး ေပါင္းလာသည့္ စာလံုးေပါင္းမွာ အဘိဓာန္ႏွင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည့္ပါမွ မွားမွန္းသိရေတာ့သည္။ မွားတာအျပစ္ႀကီးေတာ့မဟုတ္ပါ။ လူတိုင္းမွားတတ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အမွားကိုသိလွ်င္ အမွန္ျပင္ရပါမည္။ ကိုယ့္အမ်ိဳးသား စာေပ၊ စကားကို ကိုယ္ကမွတန္ဖိုးမထားလွ်င္ မည္သူကတန္ဖိုးထားမည္နည္း။ ကိုလိုနီေခတ္က ျမန္မာစာဌာန ဖြင့္ေပးဖို႔ တင္ျပခဲ့ သည့္ ဆရာႀကီး ဦးေဖေမာင္တင္ကို ျမန္မာစာဆိုတာရွိလို႔လား ဟု အေမးခံရသည့္ အေၾကာင္း ဆရာမ မေလးလံုေရးသည့္ ဘသက္ရွည္စာအုပ္တြင္ ဖတ္ခဲ့ရသည္။ ျမန္မာစာေပမွမဟုတ္ပါ၊ ဘာသာစကားတိုင္းကို ကၽြန္ေတာ္ တန္ဖိုးထားပါသည္။ ဘာသာစကားဆိုသည္မွာ လူ႔ယဥ္ေက်းမွဳကိုျပ သည့္ တန္ဖိုးတစ္ခုပင္မဟုတ္ပါလား။ စာလံုးေပါင္းမ်ားကို ေမ့တတ္လြန္း၍ အခ်ိဳ႕ကို ကၽြန္ေတာ္ အဂၤလိပ္လိုတြဲ၍ မွတ္ပါသည္။ ထိုသို႔တြဲမွတ္ရာတြင္ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ပိုမွတ္မိသလို ခံစားရသည္။ ႀကိဳက္လွ်င္ယူႏိုင္ သလို မႀကိဳက္က ပယ္ႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာ ပဲႏွင့္ ဘဲ စာလံုးေပါင္းဆိုပါေတာ့။ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ ပဲ ကို ပဲ၊ စည္း-၁။ [အေျပာ] ရည္ညႊန္းေသာပုဒ္ကို ေလးနက္ေစ ေသာ စကားလံုး။ “လူပဲ။ နတ္ပဲ”။ ၂၊ ႀကိယာ၏ အနက္ကို ကန္႔သတ္လိုရာ၌ သံုးေသာစကားလံုး။ “စားရံုပဲ စားသည္။” ဟု ျပပါသည္။ ဘဲ ကိုမူ ဘဲ၊ စည္း-ႀကိယာ၏ အနက္ကို တားျမစ္လိုရာ၌ သံုးေသာစကားလံုး။ “မသြားဘဲ။ မလာဘဲ။” ဟုျပပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ပဲ ကို သူပဲ၊ ငါပဲ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္းပဲ၊ သူတို႔လည္း ပဲ၊ ေက်ာ္ေက်ာ္ လည္းပဲ၊ စုစုလည္းပဲ၊ သူမွသူပဲ၊ ဒီလူမွ ဒီလူပဲ စသည့္ အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္သည့္ [only, too, as well, very] တို႔ႏွင့္တြဲမွတ္ၿပီး၊ မသြားဘဲ။ မလာဘဲ၊ မစားဘဲ၊ မေရာက္ဘဲ စသည့္ အဓိပၸာယ္ရေသာ ဘဲ ကိုမူ [without] ႏွင့္ တြဲမွတ္ပါသည္။ ပဲ မွာ ပင္ဆိုသည့္ အဓိပၸာယ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ပဲႏွင့္ ဘဲကို တြဲမွတ္၍ေကာင္းေသာ သီခ်င္းစာသားတစ္ခုမွာ အဆိုေတာ္ ခ်မ္းခ်မ္း၏ “တကယ္ပဲလည္းနင္မခ်စ္ဘဲနဲ႔၊ ညာၿပီးေတာ့ လာခၽြဲမေနနဲ႔” ဆိုသည့္ သီခ်င္းစာသားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အတူ ဖူးႏွင့္ ဘူးကိုမွတ္ရာတြင္လည္း ဖူး ကို လုပ္ဖူး၊ ကိုင္ဖူး၊ သြားဖူး၊ လာဖူး စသည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ တစ္ခုခုကို ေျပာလိုသည့္ အဓိပၸာယ္ျဖစ္၍ အဂၤလိပ္ [perfect tense] ႏွင့္တြဲမွတ္ပါသည္။ ဘူး ကား [negative] အဓိပၸာယ္ ျဖစ္၍ ရွင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ အဂၤလိပ္လိုတြဲ မွတ္လိုပါက [be not, have not, do not, auxiliary not] စသည္ျဖင့္ တြဲမွတ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ဖူးႏွင့္ ဘူးကိုမွတ္ရာတြင္ ျမန္မာစာ အဖြဲ႔က အႀကိမ္ႀကိမ္ထုတ္ေ၀သည့္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစကား စာအုပ္ တြင္ပါရွိေသာ အဆိုေတာ္ ခ်စ္ေကာင္း၏ “ခ်စ္ဖူးတယ္၊ ခ်စ္ဖူးတယ္၊ အိုမလြယ္ဘူး ရူးႏိုင္တယ္” ဆိုသည့္ သီခ်င္းစာသားမွာ အလြန္မွတ္၍ေကာင္းေသာ သီခ်င္းစာသားျဖစ္ပါသည္။ တစ္ဆက္တည္းေျပာရလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္အပါအ၀င္ စာေရးသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ “ဘူးသီး” ကို “ဗူးသီး” ဟု မၾကာခဏ စာလံုးေပါင္းမွား၍ ေရးေလ့ရွိသည္ထင္ပါသည္။ ဂ်ာနယ္တိုက္တစ္ခုတြင္ ဘာသာျပန္လုပ္စဥ္က ဘကုန္းႏွင့္ဘူးရမလား၊ ဗထက္ ခ်ိဳင့္ႏွင့္ ဗူးရမလား ဇေ၀ဇ၀ါျဖစ္ေနစဥ္ အေတြ႔အႀကံဳရင့္က်က္ေသာ အဘ ဦးသန္းလွကို ေမးရာ အဘက “ဗူးမမွဳတ္နဲ႔သမီးရယ္၊ ေဖေဖ့ကိုခ်စ္တယ္ဆို ကလြဲရင္ အားလံုး ဘကုန္းနဲ႔သာ ဘူး ေပေတာ့” ဟုေျပာဖူးပါသည္။ အဘိဓာန္လွန္ၾကည့္ရာ အဘေျပာ သလို ဗူး အသံုးမရွိေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။ လဲႏွင့္ လည္း မွာလည္း မၾကာခဏ မွားယြင္းတတ္ေသာ စကားလံုးမ်ားျဖစ္ပါသည္။ လဲ ကို ကၽြန္ေတာ္က အဂၤလိပ္လို [slip, fall, change, exchange, question mark] တို႔ႏွင့္တြဲမွတ္ပါသည္။ ေခ်ာ္လဲသည္။ လဲက်သည္။ အေျပာင္းအလဲကို လူတိုင္း ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့မင္းကို။ ကုန္ပစၥည္းခ်င္း လဲလွယ္ သည္။ ဘယ္သြားမလို႕လဲ။ ဘာစားမွာလဲ။ ဘယ္သူလဲ စသည့္ အဓိပၸာယ္မ်ား ပင္ျဖစ္သည္။ လည္းကိုမူ ပဲကဲ့သို႔ [only, too, as well, also]စကားလံုးမ်ားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ေသာ္လည္း ဟု အဓိပၸာယ္ရသည့္ [although, though, despite, in spite of] စသည့္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း မွတ္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္လည္း လိုက္ခ်င္တယ္။ ပုဂံကို လည္း ေရာက္ခဲ့တယ္။ စာအုပ္လည္းေရာင္းတယ္ေလ။ တက္ေရာက္လာေသာ အသင္း၀င္မ်ားကလည္း ကန္႔ကြက္ၾကပါသည္။ အေမရိကန္ကို ေရာက္ဖူးခ်င္ေပမဲ့လည္း မတတ္ႏိုင္ပါဘူးကြာ။ ဖ်ားေနေသာ္လည္း စာၾကည့္မပ်က္ေပ။ မခ်စ္ရင္လည္းရပါတယ္။ မလာလည္းေနေပါ့။ လဲေရာ လည္းပါ ႏွစ္ခုစလံုးပါသည့္ နမူနာ၀ါက်ျဖင့္ ဆိုရလွ်င္- “ဘယ္ေတာ့ျပန္လာမွာ လဲလို႔ေမးမေနပါနဲ႔ကြာ။ ျပန္လာမယ္ ေျပာလည္း တကယ္ျပန္လာမွာမွ မဟုတ္တာ။ သူဘာ့ေၾကာင့္ထြက္သြားတယ္ဆိုတာ သူသိသလို ငါတို႔လည္း သိေနၾကတာပဲ။” အထက္စာပိုဒ္ပါ အလြန္အသံထြက္ရလြယ္ကူၿပီး ေျပျပစ္လွေသာ “ေမးမေနပါနဲ႔” ဆိုသည့္ အသံုးမ်ိဳးကို အလြန္ေထာင့္သည့္ အသံုးအႏွဳန္းျဖင့္ “မေမးေနပါနဲ႔” ဟု ေရးသားေနၾကသူမ်ားလည္းရွိပါသည္။ ျပန္မလာေတာ့ဘူး ဟူ၍သာရွိပါသည္။ မျပန္လာ ေတာ့ဘူး ဆိုသည့္အသံုးမရွိပါ။ သို႔ေသာ္ မေျပာတတ္ဘူး၊ မလုပ္တတ္ဘူး ကိုမူ ျမန္မာစကားတြင္ ေျပာမတတ္ဘူး၊ လုပ္မတတ္ ဘူး ဟု ေျပာထံုးမရွိပါ။ ဟထိုးမပါသည့္ လ်င္ႏွင့္ ဟထိုးပါသည့္ လွ်င္ အသံုးမွာလည္း မၾကာခဏမွားတတ္ေသာ စကားလံုးျဖစ္ပါသည္။ လ်င္ကို အဘိဓာန္တြင္ လ်င္/လယင္၊လွင္/ႀကိ-၁၊ ျမန္သည္။ ၂၊ ပါးနပ္သြက္လက္သည္။ က်င္လည္သည္။ ဟုေဖၚျပထားၿပီး လွ်င္ ကို လွ်င္/ လွယင္၊ ယင္/ သမ္- အေၾကာင္းအရာတစ္ခုသည္ အျခားအေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို မွီ၍သာ လွ်င္ျဖစ္မည့္အေၾကာင္း ဆက္စပ္ညႊန္ျပေသာ စကားလံုး။ “သူလာလွ်င္ ငါသြား မည္။ ေပးလွ်င္ယူမည္။” /လွယင္/ စည္း- အေရအတြက္ကို အတိ အက်ျပျခင္းျဖင့္ ေလးနက္ေစေသာ စကားလံုး။ “တစ္ဦးလွ်င္ တစ္ခုစီယူပါ။” ဟုေဖၚျပထားပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အမ်ားနည္းတူ ေမ့တတ္၍ ဟထိုးမပါေသာ လ်င္ ကို [rush, quick, fast] “အလ်င္အျမန္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္သည္။” ဟုအလြယ္မွတ္ထားၿပီး က်န္အဓိပၸာယ္မ်ားျဖစ္ေသာ ေျခလ်င္တပ္ရင္း၊ အလ်င္အျမန္၊ လ်င္လိုက္သမွ လွစ္လွစ္ ကေလး စသည္တို႔ကို ဆင့္ပြားေတြးယူပါသည္။ ဟထိုးပါသည့္ လွ်င္ကို အလြယ္ဆံုး [if] ႏွင့္တြဲမွတ္ပါသည္။ အမ်ားသိၿပီးသား [if, unless] ဆိုပါေတာ့။ ဘာျဖစ္လွ်င္၊ ညာျဖစ္ လွ်င္ ဆိုသည့္အဓိပၸာယ္ေပါ့။ မလုပ္သင့္ တာကိုလုပ္လွ်င္ ဒုကၡေရာက္လိမ့္မည္။ သားသမီးေတြလိမ္မာလွ်င္ မိဘမ်ားစိတ္ခ်မ္း သာရသည္။ ပင္လယ္ထဲေရာက္လွ်င္ လွိဳင္းမူးတတ္သည္။ “ေျခလ်င္တပ္ကို ၀င္လွ်င္ ေတာထဲသြားၿပီး ေတာင္တက္ရမည္။” ဟထိုးမပါသည့္လ်က္ ကို အဘိဓာန္တြင္ လ်က္/ယက္/ႀကိ- အရည္ပ်စ္စသည္ကို လွ်ာျဖင့္တို႔၍စားသည္။ လ်က္/ လယက္၊ ယက္/သမ္-၁၊ ေရွ႕ႀကိယာႏွင့္ ေနာက္ႀကိယာ တို႔၏ အနက္ကို တစ္ၿပိဳင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပေသာစကားလံုး။ “ေမွာက္လ်က္ အိပ္သည္။” ၂၊ ေရွ႕၀ါက်ႏွင့္ ေနာက္၀ါက်ကို ဆန္႔က်င္ေသာအနက္ျဖင့္ ဆက္ေပးေသာ စကားလံုး။ “ဆံုးမပါလ်က္ နားမေထာင္။” ဟုေဖၚျပထားပါသည္။ ဟထိုးပါသည့္ လွ်က္ အသံုးကို ျမန္မာအဘိဓာန္ႏွင့္ သတ္ပံုက်မ္းတို႔တြင္ မေတြ႔ရပါ။ ကၽြန္ေတာ္က ဟထိုးမပါသည့္လ်က္ကို ကာ၊ ရင္း တို႔တြင္သံုးသည့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ျဖစ္ပ်က္ မွဳကိုျပေသာ စကားလံုးအျဖစ္ အဂၤလိပ္ စကားလံုး [v-ing, while, as,] တို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေသာ္လည္းဆိုသည့္ စကားလံုးကဲ့သို႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ အနက္အျဖစ္ သံုးသည့္စကားလံုးအျဖစ္ [although, though, in spite of, despite, with] စသည့္ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ လည္းေကာင္း တြဲဖက္မွတ္သားပါသည္။ လ်က္ကို တစ္ၿပိဳင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပေသာစကားလံုးအျဖစ္ “သမီးေလးကိုေပြ႔ပိုက္လ်က္ အေျပးလိုက္ ရွာသည္။” “ကေလး ခါးထစ္ခြင္ခ်ီလ်က္ ေစ်းေတာင္းေခါင္းေပၚရြက္ထား သည့္ အမ်ိဳးသမီး” “အမဲရိုးကိုခဲလ်က္ ေျပးထြက္သြားေသာဂုတ္က်ား” “လယ္ကန္သင္း ရိုးေဘးတြင္ ေမွာက္လ်က္ေနရာယူထားေသာ စစ္သားမ်ား” စသည့္ ပုဒ္စုမ်ား၊ ၀ါက် မ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အနက္အျဖစ္ သံုးသည့္စကားလံုးအျဖစ္ “ခ်စ္ပင္ခ်စ္လ်က္ အေျပာခက္။” “ေငြလံုလံု ေလာက္ေလာက္ရွိပါလ်က္ လိုခ်င္သည့္ အရာကိုမ၀ယ္။” စသည့္၀ါက်မ်ား တြင္ အသံုးျပဳေလ့ရွိပါသည္။ လ်က္အသံုးႏွင့္ပတ္သက္၍ ကၽြန္ေတာ္စိတ္တြင္စြဲေနေသာ၀ါက်တစ္ေၾကာင္းမွာ သူ႔ကၽြန္မခံၿပီ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကား ၏ ဇာတ္၀င္ခန္း တစ္ခုတြင္ ေလွသင္းအတြင္း၀န္ အျဖစ္သရုပ္ေဆာင္သည့္ (ဦး) ညြန္႔၀င္းေျပာခဲ့ေသာ “ေျခေတြလက္ေတြ အေကာင္း ပကတိ ရွိပါလ်က္ကနဲ႔ အသိဥာဏ္ပညာ ခ်ိဳ႕တဲ့ညိွဳးႏြမ္းလို႔ ငါတို႔ေျခလက္ေတြ က်ိဳးကုန္ၾကၿပီကြ” ဆိုသည့္ စကားျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ထပ္အမွားမ်ားေသာ အသံုးတစ္ခုမွာ လည္ရစ္မပါေသာ ဌ၀မ္းဘဲႏွင့္ လည္ရစ္ ပါေသာ ႒၀မ္းဘဲ ျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္ ကေတာ့ “ေရွ႕ျဖဳတ္၊ ေနာက္ထည့္” ဟုမွတ္သား ထားပါသည္။ဌာန၊ ဌာေန၊ ဌာပနာ၊ ဌာန္ကရိုဏ္း စသည့္စကားလံုးမ်ားတြင္ လည္ရစ္မပါေသာ ဌ၀မ္း ဘဲကို ေရွ႕ကထားသည္ကို ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔လည္ရစ္မပါေသာ ဌ၀မ္းဘဲ ကို သံုးသည့္အတြက္ လည္ရစ္ျဖဳတ္ထားသည့္ သေဘာျဖင့္ “ေရွ႕ျဖဳတ္” ဟုမွတ္ထား ပါသည္။ ဆ႒မ၊ အ႒မ၊ ဥကၠ႒၊ ဒိ႒ိ၊ ဓိ႒ာန္ တို႔တြင္အသံုးျပဳသည့္ ႒၀မ္းဘဲတြင္ လည္ရစ္ပါပါသည္။ ထိုသို႔ အလယ္စာလံုး၊ ေနာက္စာလံုး မ်ားတြင္ လည္ရစ္ပါသည့္ ႒၀မ္းဘဲ အသံုးျပဳသည္ ကို အစြဲျပဳၿပီး “ေနာက္ထည့္” ဟု မွတ္သားထားပါသည္။ကၽြန္ေတာ့္မွတ္သားနည္းမွာ လူတိုင္းအတြက္ အဆင္ေျပခ်င္မွေျပပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ္ကဲ့သို႔ နီးစပ္ရာ သို႔မဟုတ္ မိမိ အားသန္ရာ တစ္ခုခုႏွင့္တြဲဖက္ မွတ္သားတတ္ သည့္ စာေပ၀ါသနာရွင္အခ်ိဳ႕အတြက္ အသံုးတည့္လွ်င္မူ အက်ိဳးမယုတ္ ဟုထင္ပါသည္။ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစကား အသံုးျပဳရာတြင္ ယခုအခ်ိန္ထိ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ စကားလံုး တခ်ိဳ႕တေလ က်န္ပါေသးသည္။ လူတိုင္း ေျခာက္ပစ္ကင္းသဲလဲစင္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ္ လည္း တတ္ႏိုင္သမွ် စာလံုးေပါင္း၊ သတ္ပံု သတ္ညႊန္း မမွားေအာင္ ေရးပါက ကိုယ္ေရး သည့္စာကို ဖတ္သည့္ စာဖတ္သူအား ေလးစားရာေရာက္သည္ဟု ျမင္ပါသည္။ “သပ္ပုန္ေဒ မွားလဲ အေယးမက်ီးပါဗူးကြာ။ ဏားဠယ္ယင္ ပ်ီးဒါဘာဘဲ။ ကိုေယးျခင္ သလို ေယးေဒါ့ ဗာဖ်စ္လဲ။” ဟုေစာဒက တက္လာပါက အေထြအထူးေျပာရန္ မရွိပါ ခင္ဗ်ား။ စာေပ၊ ဘာသာစကားကို အေလးထားၾကသူမ်ား အတြက္သာ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ့္ေလးငါးႏွစ္ခန္႔က ဆရာျမင့္သန္း(ၾသစေတလ်) ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္တြင္ေျပာခဲ့သည့္ စကားကို သတိရမိပါသည္။ ဆရာေျပာခဲ့သည့္စကားမွာ “စနစ္တက် သင္ယူေလ့လာ ဆည္းပူးအပ္ေသာ ပညာမွန္သမွ် လမ္းေဘးက ရြက္က်ပင္ေပါက္ မဟုတ္။” ဟူ၏။ ပညာသည္သာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘ၀ကို လမ္းျပေပးႏိုင္သည့္ မီးရွဴးတန္ေဆာင္မဟုတ္ပါေလာ။